Morgen vieren we de 4e verjaardag van mijn dochter. Toen ik haar op deze wereld bracht, schonk ik haar niet alleen het leven, maar ook de dood. Het is een besef dat me destijds, tijdens mijn zwangerschap, diep raakte.

Als moeder schenk ik niet alleen het begin, maar ook het onvermijdelijke einde. Leven en dood zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden en doordrongen van elkaar.

“๐Œ๐š๐ฆ๐š, ๐ฐ๐š๐ญ ๐›๐ž๐ญ๐ž๐ค๐ž๐ง๐ญ ๐ก๐ž๐ญ ๐จ๐ฆ ๐๐จ๐จ๐ ๐ญ๐ž ๐ณ๐ข๐ฃ๐ง?”

Een tijdje terug stelde ze een vraag die me stil liet vallen: โ€œMama, wat betekent het om dood te zijn?โ€ Terwijl ze net met haar hoofdje boven haar dekbed uitstak, keek ze me verwachtingsvol aan. Hoe geef je een antwoord op iets wat je zelf niet volledig weet?

๐ƒ๐ž ๐ข๐ง๐ญ๐ž๐ซ๐ง๐ž ๐๐ข๐š๐ฅ๐จ๐จ๐  ๐๐ข๐ž ๐ฌ๐ญ๐ข๐ฅ ๐ฏ๐š๐ฅ๐ญ.
In mijn hoofd ontstond een interne dialoog: ga ik haar vertellen over sterven, verlies, en verdriet? Ga ik delen over het mysterie van de ziel en het lichaam? Toen de dialoog in mij langzaam stil werd diende zich een antwoord.

Met mijn vinger tekende ik een cirkel in de lucht en vertelde over de vier elementen: hoe de aarde, het water, het vuur en de lucht ons verlaten wanneer we sterven.

Toen ze vroeg: โ€œMaar waar ga je dan heen?โ€, vroeg ik haar wat ze zelf dacht. Zonder aarzeling antwoordde ze: โ€œEigenlijk de lucht in.โ€ En daarmee sloot ze het onderwerp met de vanzelfsprekendheid van een kind af: โ€œNu ga ik slapen.โ€

๐ƒ๐ž ๐ข๐ง๐ญ๐ข๐ฆ๐ข๐ญ๐ž๐ข๐ญ ๐ฏ๐š๐ง ‘๐๐ข๐ž๐ญ-๐–๐ž๐ญ๐ž๐ง’.

Dizang zei ooit: โ€œNiet-weten is heel erg intiem.โ€ Dat mysterie volle niet-weten is niet iets om op te lossen of te vermijden, maar om te omarmen. Het is precies dat niet-weten dat ik in mijn dochter herken. In haar waarachtige vragen, in haar lachen, in haar verwondering en in haar dromen.

Het brengt een intieme ruimte om volledig aanwezig te zijn – in leven รฉn met de dood. Misschien is dat wel de grootste les die ze me tot nu toe schenkt: dat leven niet gaat om antwoorden vinden, maar om openstaan voor het onderzoek en verwondering. Daar ben ik haar eindeloos dankbaar voor.