โJe bewust worden van het onuitsprekelijke betekent dat je afscheid neemt van woordenโ – Abraham Joshua
De dirigent Isaac Stern heeft ooit gezegd dat muziek dat is wat zich tussen de noten afspeelt. De ruimtes tussen de noten zijn natuurlijk stil, maar ze creรซren het ritme en de muzikale compositie van een stuk. Ze bieden de musicus ook ruimte om zijn of haar gevoel in de muziek te leggen, zodat luisteraars bij het horen ervan zich werkelijk geraakt voelen.
Deze verschuiving in perspectief veranderde alles voor de schrijfster Barbara Berger. Binnen de lege ruimtes ontdekte ze het mysterie van onbekende en onzichtbare dingen. Ze voelde zich aangetrokken tot het schilderij van Piero della Francesca – Maagd en Kind op troon met vier engelen (ca. 1460-70). In een voor haar moeilijke tijd voelde het voor Berger alsof ze probeerde iets onbekends te pakken dat ver buiten handbereik bleef. Toen Berger het schilderij van Piero ontdekte, had ze een openbaring. Nadat ze het schilderij in zijn geheel in zich had opgenomen, werd Bergers aandacht van de omtrek naar het midden van het schilderij getrokken, waar het kind de handjes uitstrekt om de bloem die zijn moeder in haar rechterhand heeft aan te raken of vast te pakken.
In de ruimte tussen zijn uitgestrekte handjes en die ene, tere bloem, voelde Berger alles โwat onduidelijk is, buiten handbereik, ongrijpbaar, onbekendโ. Opeens besefte ze dat โelk leven in de kunst of de geest betekent dat je reikt naar die onbekende ruimteโ, naar het mysterie โdat zich achter, rondom, door en tussen de dingen in bevindtโ. Als gevolg van deze openbaring kwam Berger tot het inzicht dat het doel van niet alleen kunst, maar het leven zelf, de onthulling van dit mysterie is.
Het mysterie van het witte vuur
Joodse mystici waren zich sterk bewust van de rol die witruimte in ons spirituele leven speelt. In de joodse overlevering wordt herhaaldelijk verwezen naar een mythische, mystieke witruimte die bekendstaat als โhet witte vuurโ van de Thora. In tegenstelling tot het zwarte vuur van de Thora, dat bestaat uit de geschreven woorden, verhalen en geboden, is het witte vuur woordeloos en stil en bestaat in een tijdloze wereld. Het staat voor de oerervaring van goddelijke eenheid โ de grenzeloosheid van Ein Sof.
Woorden en stilte, tijd en tijdloosheid
Als symbool wijst het witte vuur naar wat niet gekend of uitgesproken kan worden – waarheid voordat we die proberen te beperken door haar in woorden en gedachten te vangen. En hoewel we er in de geest niet bij kunnen, kunnen we haar in stilte intuรฏtief gewaarworden in de pauze tussen de ademhalingen en in de kloof tussen gedachten. Het is alsof het onbeschikbare mysterie stom is en alleen in stilte kan communiceren. Het is aan ons lichaam, hart en geest open te stellen, te ‘luisteren’ naar de heilige ‘witte’ stilte en die te vertalen in vertrouwen, moed en creatie die we kunnen benutten.
