De kracht van de glimlach
24 januari 2024
Op Bali word ik mij bewust van de kracht van de glimlach. De glimlach is onderdeel van hen geworden, of anders geschreven, de Balinezen zijn opgenomen in de eeuwige kosmische glimlach van het Verlichte, en zo voelt het dat zij het lijden en de werkelijkheid anders leven. Ik ervaar hun authentiek oprechte glimlach als een uiting van hun levenshouding, van ware levenskunst. In plaats van een tobbende denker en nijvere onderzoeker van de wereld om mij heen, voelt het alsof zij een liefdevolle relatie met het leven hebben. Er schijnt veel liefde in door, toewijding, moed, wijsheid, verbondenheid.
Daar kan ik veel van leren, want veelal als ik in de spiegel kijk zie ik een ijzige streepmond. Het voelt alsof ik iets lijk te verbergen achter ogenschijnlijke gelijkmoedigheid. Misschien is het wel de pijn die verborgen is in plaats van gedeeld te worden. Die verwarrende boodschap van lachen en lijden vind ik soms lastig te bevatten.
“Glimlach, ook al doet je hart nog zo’n zeer.” Een zin waar ik bij stil sta. Moet je de schijn ophouden, ook al verga je van de pijn? Of bedoelt de zin te zeggen dat als je alvast begint met een glimlach, je lijf en de ziel op den duur ook zullen ver-lichten?
Ik ben dus nog niet zo goed in glimlachen. De voorgaande zin begon ik met ‘ik’.
Mijn ‘ik’ met mijn emoties en mijn gedachten zitten mij veelal in de weg. Natuurlijk, kan ik wel lachen, om een goede grap of om komische situaties. En misschien ben ik als westerling ten prooi gevallen aan het zwelgen in de ernst, in de hoop dat mijn denken mij enig houvast zal kunnen bieden in mijn leven. De karakterisering is afkomstig van Ernst Verwaal, in zijn boek Zomaar een glimlach.
In het zwelgen staat het ‘ik’ centraal. Het ‘ik’ dat wil weten, begrijpen, controleren. Of het ‘ik’ dat wil genieten, zoveel mogelijk en wel onmiddellijk. Maar op beide wegen raken we vereenzaamd en vervreemd van onszelf, de ander en de aarde.
In mijn ervaring verlost het Oosten mij van het ‘vastzitten’ in mijn hoofd en wijst het mij de weg naar mijn hart en buik. Volgens mij is de glimlach daarbij een belangrijk instrument. Evenals de weg naar binnen: van een innerlijk luisteren, vanuit stille aandacht groeit dan een besef van eenheid en verbondenheid met alle schepselen. Het onrustig zoeken naar antwoorden en het eindeloos najagen van enerverende ervaringen verdwijnt. Alles is er al, hier en nu. En vanuit die rust, ontstaat mijn glimlach.
Weet je wat? ‘Ik adem in en word rustig, ik adem in en ik glimlach.’
– Context: samen met mijn gezin verblijf ik vijf weken in Indonesië, op Bali. Sinds mijn eerste reis naar Zuid-Oost Azië ervaar ik het verblijven in het oosten als een wegzoekend tussen interreligieuze kruisbestuiving tussen oost en west. Soms een feest der herkenning en soms een leerzaam inkijkje in wat er met mij kan gebeuren als ik de deuren en de ramen openzet van mijn soms dogmatische gesloten westerse mindset.